Το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη «ο Αμερικάνος», σε θεατροποιημένη μορφή, παρακολουθήσαμε στο θέατρο Αυλαία. Παράσταση που ανέδειξε τον πλούσιο λόγο και την ιδιότυπη γλώσσα του κειμένου, εκφρασμένη με μια λεπτή, νοσταλγική μελαγχολία, στη συμπυκνωμένη, κριτική παρατήρηση της εποχής, του τοπίου και των ανθρώπων.
Με επίκεντρο τον άνθρωπο και τις περιπέτειές του, σε μια διαχρονία ως προς την θεματολογία του κειμένου ( ξενιτεμός, έρωτας, μνήμη, νοσταλγία, χρόνος, γλώσσα, επικοινωνία, έθιμα, λαϊκότητα, καθημερινότητα, κοινωνικός σχολιασμός) αλλά και σε μιαν συγχρονία των ημερών (γιορτές του Δωδεκαήμερου, Χριστούγγενα – Πρωτοχρονιά- Θεοφάνεια), η παράσταση συμπλήρωσε τον επίκαιρο κύκλο των μηνυμάτων της.
Παράσταση με μιαν απέριττη αύρα, έδωσε έμφαση στην καθαρότητα της απλότητας και στη λιτή έκφραση, υπηρετώντας άμεσα το κείμενο και τιμώντας τη μνήμη του μεγάλου Έλληνα συγγραφέα.
Σκηνοθετικά πολύ ενδιαφέρουσα αποτύπωση. Ο σκηνοθέτης αξιοποίησε με ελάχιστα μέσα τη θεατρική σύμβαση, δημιουργώντας την συγκινητική ατμόσφαιρα των επιμέρους σκηνών, στη ροή της προς αφήγησιν ιστορίας. Αποτύπωσε έτσι με πολλές εικόνες τους νοηματικούς άξονες του κειμένου, διαγράφοντας αδρά και υπονοητικά χαρακτήρες, συμπεριφορές, καταστάσεις. Η αινιγματική μορφή του ξένου που επιστρέφει, η αλλαγή εστίασης, η παρατήρηση του τοπίου και των ανθρώπων, η νοσταλγία, ο γενέθλιος τόπος και τα αγαπημένα πρόσωπα, παρόντα και απόντα, αλλά και ο κοινωνικός περίγυρος, η λαϊκή παρατήρηση και παρατηρητικότητα, που οδηγούν στην αναγνώριση του ξένου και στη λύτρωση του αίσιου τέλους, δόθηκαν με ειλικρίνεια και ήσυχες κορυφώσεις.
Τα συμβολικά αντικείμενα που χρησιμοποιήθηκαν όπως, βαλίτσα, νομίσματα, καπέλο, σάλι, ποτηράκια, κεριά, φακός, ακόμη και το πιάνο και το σαντούρι επί σκηνής, τυλίχτηκαν σε αφαιρετικούς καπνούς, υπογραμμίζοντας την επίταση της νοσταλγίας, για να ακουστούν οι φωνές των ανθρώπων και τα τραγούδια του τόπου αλλά και οι ψαλμωδίες των ημερών και της χαράς του γάμου.
Η μουσική με τις μελωδίες του πιάνου και τον μουσικό επί σκηνής, έδωσε την αίσθηση και την ισχυρή εντύπωση της συνομιλίας, σε μια πολύ ιδιαίτερη υπογράμμιση ακόμη και των σιωπών ανάμεσα στα δύο πρόσωπα, μετατοπίζοντας το επικοινωνιακό πεδίο και ανοίγοντας κύκλους απεύθυνσης από το ομιλούν πρόσωπο στη σιωπή του εαυτού και της συνείδησής του.
Η μουσική της παράστασης με μιαν μελαγχολική πολυφωνία ισοκρατήματος έδωσε ποικίλα ηχοχρώματα ενισχύοντας και συμπληρώνοντας την έκφραση του ηθοποιού και της πολυτροπικής αναφοράς του κειμένου στη δημώδη, αστική και θρησκευτική μουσικότητα τόσο της μουσικής καθαυτής όσο και της γλώσσας. Την ατμόσφαιρα αυτή φώτισαν καίρια και οι φωτισμοί με την επιλογή απλών μέσων, ολοκληρώνοντας το ύφος της μεταφοράς.
Ο Αμερικάνος, απλότητα και καθαρότητα έκφρασης, υποδεικτική κίνηση προσώπων και φωνών στο θέατρο ως διήγημα. Διήγημα στη διαχρονική νοηματική συμπύκνωση του κόσμου, όπως τον είδε η ευαίσθητη αισθητική ενός αγίου των γραμμάτων.
« Ο ξένος…ευρέθη κρατών μίαν αγγλικήν λίραν. Την έριψε πάραυτα εις τη παλάμην του Βαγγέλη με τόσην προθυμίαν και χαράν, ως να ήτο ο λαμβάνων και όχι ο δίδων».
«Και την παραμονήν του Αγίου Βασιλείου εσπέρας, ισταμένη εις τον εξώστην, ηκούσθη φωνούσα προς τους διερχομένους ομίλους των παίδων: – Ελάτε , παιδιά, να τραγ’δήστε!».
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Σκηνοθεσία-Ερμηνεία-Φωτισμοί: Θανάσης Σαράντος
Μουσική σύνθεση: Λάμπρος Πηγούνης
Μουσικός επί σκηνής: Γιώργος Τζιαφέττας
Σκηνική επιμέλεια: Λίνα Μότσιου
Βοηθός σκηνοθέτη: Δημήτρης Κερεστετζής
Φωτογραφίες: Τάσος Θωμόγλου, Μαριλένα Σταφυλίδου, Γεράσιμος Νεόφυτος
Διεύθυνση Παραγωγής: Στέλιος Χλιαράς
Οργάνωση Παραγωγής «Ηθικόν Ακμαιότατον», «Γίνονται Έργα»
Θέατρο Αυλαία
cityculture.gr/ γράφει η Άγγελα Μάντζιου
Πηγή: http://cityculture.gr/2017/01/o-amerikanos-sto-theatro-avlea-kritiki
