(7/3/13)
Ο Θανάσης Σαράντος στο arive.gr με αφορμή την παράσταση «Ο Αμερικάνος», ένα έργο του Παπαδιαμάντη…
1. Ένα ταξίδι εδώ και τέσσερα χρόνια, σε όλη την Ελλάδα.. Μια τεράστια επιτυχία.. λίγα λόγια για την παράσταση που παρουσιάζεις στη σκηνή σε δική σου σκηνοθεσία και που θα παρακολουθήσουμε την Κυριακή 10 Μαρτίου στην Αντωνιάδειο Στέγη Γραμμάτων και τεχνών στη Βέροια.
Το ταξίδι του "Αμερικάνου" ξεκίνησε το 2009 σε ένα θεατράκι στην καρδιά της Αθήνας, στο Μεταξουργείο, με μόνο συμπαίκτη τον συνθέτη της μουσικής μας Λάμπρο Πηγούνη. Επί τέσσερις μήνες χωρίς καμμία βοήθεια (ηθική ή οικονομική), υπό τις πλέον αντίξοες συνθήκες, μέσα στο κρύο προσπαθούσαμε να δώσουμε ζωή στους ήρωες του Σκιαθίτη συγγραφέα. Αποτελεί μεγάλη δικαίωση που σιγά-σιγά, από στόμα σε στόμα η παράσταση γινόταν γνωστή και που το κοινό μας μεγάλωνε. Πολλές φορές διακόπταμε τις παραστάσεις γιατί είτε υπήρχε κάποια άλλη υποχρέωσή μας είτε δεν υπήρχε χώρος να μας φιλοξενήσει. Όμως η παράσταση ανέβαινε ξανά. Γνωρίζαμε ότι θα ήθελαν να την παρακολουθήσουν και άλλοι θεατές. Και αποδείχτηκε -σχεδόν πάντα- ότι οι θεατές μας περίμεναν. Στην αρχή η παράσταση λόγω ιδιαιτερότητας της γλώσσας φαινόταν να απευθύνεται σε ανθρώπους κάπως μεγαλύτερης ηλικίας. Το κοινό όμως ανανεώθηκε. Σιγά-σιγά ήρθαν και νεότεροι που ίσως ποτέ να μην είχαν διαβάσει Παπαδιαμάντη και που πραγματικά ένιωσα ότι η γλώσσα του, οι ιδέες του, η ανθρωπιά του κυρ-Αλέξανδρου αγκάλιαζε και αυτούς. Για παράδειγμα στα Χανιά που παίξαμε τον Δεκέμβρη το 70% των θεατών μας εκεί ήταν νέοι άνθρωποι.
2. Που κρύβεται το μυστικό της επιτυχίας αυτής της παράστασης? Διαβάσαμε ότι η παράσταση σας όλο αυτό τον καιρό ανέβηκε χωρίς καμία κρατική ενίσχυση..
Η μόνη πραγματική βοήθεια είναι η φιλοξενία από δημόσιους φορείς, όπως η ΚΕΠΑ Βέροιας και ο Δήμος Βέροιας παραδείγματος χάριν, που μας δίνουν την ευκαιρία να δείξουμε τη δουλειά μας εδώ. Ευτυχώς που υπάρχουν ακόμα κάποια δημοτικά θέατρα και που έστω με τις υπάρχουσες οικονομικές δυσχέρειες μπορούν να μας φιλοξενήσουν για 1-2 παραστάσεις.
Το φαινόμενο της απαξίωσης με τους δημόσιους φορείς όπως το Υπουργείο Πολιτισμού είναι γνωστό. Στην Ελλάδα ένας νέος καλλιτέχνης πραγματικά πρέπει να κάνει τιτάνιο αγώνα για να δείξει τη δουλειά του τις περισσότερες φορές με τίμημα τον πιθανό κίνδυνο προσωπικής χρεωκοπίας. Όμως, πρέπει να επιμείνεις. Με το μουσικό μου, τον Παναγιώτη Κραμπή, έχουμε διασχίσει χιλιάδες χιλιόμετρα, από πόλη σε πόλη και σχεδόν σε κάθε άκρη της Ελλάδας, με πείσμα και αγωνία για να προσφέρουμε στο κοινό απλόχερα τον πνευματικό θησαυρό του Παπαδιαμάντη. Για εμάς, στην ομάδα μας «ηθικόν ακμαιότατον» είναι και αυτό μια μορφή αντίστασης σ’ έναν τόπο που’ χει πάψει προ πολλού να σέβεται τη γλώσσα του και την πολιτιστική του κληρονομιά. Σίγουρα υπήρχε ή υπάρχει –δυστυχώς – κάποιο σχέδιο αλλοτρίωσης και μετάλλαξης του Έλληνα σε ομογενοποιημένο καταναλωτή. Νομίζω όμως ότι υποσυνείδητα οι συμπατριώτες μας, έστω και τώρα, αντιστέκονται και μπορούν να ξεχωρίσουν το ψεύτικο από το αληθινό. Επομένως, αν υπάρχει κάποιο μυστικό στην επιτυχία αυτής της παράστασης, είναι η αλήθεια του λόγου του Σκιαθίτη συγγραφέα.
3. Αξίζει να τονιστεί ότι επιλέχτηκε στη Σκιάθο, τη γενέτειρα του Παπαδιαμάντη, η παράστασή σας για την επέτειο των 100 χρόνων από το θάνατο του συγγραφέα..
Υπήρξε μεγάλη τιμή για μας, το 2011, να παρουσιάσουμε την παράσταση στη Σκιάθο με την υποστήριξη του Μουσείου-Σπιτιού Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Ήταν το πιο δύσκολο κοινό γιατί γνώριζαν απολύτως το κείμενο και ο ενθουσιασμός τους στο τέλος της παράστασης η μεγαλύτερη δικαίωση.
4. Ο Παπαδιαμάντης έγινε “της μόδας” τον τελευταίο καιρό.. ποιο είναι εκείνο το στοιχείο που τον κάνει τόσο επίκαιρο και διαχρονικό;
Η αγάπη του για τα πάθη των απλών ανθρώπων. Ο θεατής ταυτίζεται με τους ήρωες του Παπαδιαμάντη, ο λόγος του είναι λυτρωτικός για το σημερινό θεατή, που έχει αηδιάσει με το ψέμα της τηλεόρασης. Εμείς ξεκινήσαμε το 2009 και από τότε ακολούθησαν δεκάδες ομάδες, κι αυτό είναι παρήγορο, το ότι δηλαδή τελικά και κοινό υπάρχει για τον ελληνικό λόγο και διάθεση από μας τους καλλιτέχνες να ασχοληθούν με κάτι πραγματικά γνήσιο. Ελπίζω αυτό το θεατρικό κίνημα να μπορέσει να συνεχίσει με τις ίδιες δυνάμεις.
5. Ποιο είναι εκείνο το στοιχείο που σας κέρδισε στο έργο του Παπαδιαμάντη;
Φυσικά η γλώσσα του, που δημιουργεί χιλιάδες εικόνες στα αυτιά των θεατών: η μουσικότητά της είναι ένα ταξίδι μέσα στο χρόνο. Μπορούμε να νιώσουμε και να κατανοήσουμε βαθιά την ιστορία που έχει ο τόπος μας και την ευθύνη που έχουμε εμείς οι νεότεροι να τη διαφυλάξουμε.
6. Μέσα στο έργο «Ο Αμερικάνος» προωθούνται αξίες όπως η αγάπη, η ανθρωπιά, η πίστη, η πατρίδα, ο άνθρωπος… αξίες που πλέον έχουν χαθεί ή αλλοιωθεί στο πέρασμα του χρόνου. Πόσο σημαντικές είναι αυτές οι αξίες? Χρειάζεται να επαναπροσδιορίσουμε αξίες;
Φυσικά χρειάζεται επαναπροσδιορισμός μετά από τόσες δεκαετίες ψέμα. Είχαμε φτάσει σε σημείο να ντρεπόμαστε για τον τόπο καταγωγής μας. Όλοι ήμασταν Αθηναίοι! Λες και το αρβανιτοχώρι του 18ου αιώνα ήταν τόπος καταγωγής όλων των Ελλήνων. Αυτό είναι και το καίριο ζήτημα του έργου. Τελικά, πατρίδα μας είναι η γλώσσα μας. Ο Γιάννης Μοθωνιός, ο αποκαλούμενος και «Αμερικάνος» από τους ντόπιους του νησιού του, της Σκιάθου, ξαναγυρνά ξεριζωμένος μετά 25 χρόνια σκληρής ξενιτιάς και προσπαθεί να βρει αυτό που τον συνδέει με τον τόπο του. Πλέον έχουμε καταντήσει όλοι «Αμερικάνοι», ξένοι στον ίδιο τον τόπο μας. Ίσως αυτή η κρίση, που δεν είναι μόνο οικονομική αλλά περισσότερο ηθική, αφού πλέον δεν υπάρχουν χρήματα για τους πολλούς, να μας κάνει να νιώσουμε ότι το αληθινό νόημα της ζωής τελικά είναι μόνο η αγάπη. Αυτή την αγάπη αναζητά ο ήρωας του έργου. Ήρθε με δολλάρια, αλλά δεν είναι ευτυχισμένος. Το σπίτι του έχει ρημαχτεί, οι γονείς του έχουν πεθάνει. Μόνη του ελπίδα είναι αν η κοπέλα που κάποτε αγάπησε υπάρχει ακόμα γι’ αυτόν.
Νομίζω ότι αυτό είναι και το στοιχείο που με κέρδισε στο συγκεκριμένο διήγημα του Παπαδιαμάντη: παρόλο που γράφτηκε το 1891, η ιστορία του αφορά απόλυτα και στο σημερινό θεατή.
7. Πόσο δύσκολη είναι κατανόηση της παράστασης; Όπως έχετε αναφέρει η γλώσσα του «δεν είναι καθαρεύουσα, είναι Παπαδιαμαντική.. είναι μια γλώσσα απαστράπτουσα».
Ενδεχομένως να ξενίζει στα 3 πρώτα λεπτά το κοινό αυτή η υπέροχη παπαδιαμαντική καθαρεύουσα. Ίσως να υπάρχουν μερικές λέξεις που είναι δυσνόητες. Παρ’ όλα αυτά ακόμα και ένα παιδί μπορεί να νιώσει την ιστορία. Επίσης, δεν υπάρχει μόνο καθαρεύουσα στο διήγημα: υπάρχει η υπέροχη σκιαθίτικη ντοπιολαλιά, η καθημερινή γλώσσα των απλών ανθρώπων, των αχθοφόρων, των παιδιών, της Ελλάδας που έχει χαθεί για πάντα. Δε νομίζω ότι η κατανόηση της παράστασης είναι δύσκολη υπόθεση. Κι αυτό μας το αποδεικνύει κάθε φορά ο ενθουσιασμός στο τέλος της παράστασης και η αγάπη του κοινού, που φαίνεται να μην έχει χορτάσει τον υπέροχο λόγο του Παπαδιαμάντη.
8. Στην επαρχία το κοινό είναι διαφορετικό;
Στην επαρχία το κοινό μου φαίνεται πιο αληθινό, λιγότερο «τηλεόπληκτο». Υπάρχουν ακόμα γείτονες, συγγενείς, φίλοι, έννοιες που έχουν χαθεί στην πρωτεύουσα. Έχω την αίσθηση ότι το κοινό της περιφέρειας είναι λιγότερο αλλοτριωμένο, αν και παντού η κρίση έχει αφήσει βαθιά τα ίχνη της. Νιώθω τη δίψα του κοινού της επαρχίας για κείμενα πιο ουσιαστικά, άλλωστε το χειμώνα σπανίως τους επισκέπτονται οι περιοδεύοντες θίασοι.
9. Σας ανησυχεί, σας επηρεάζει η ανταπόκριση του κοινού;
Η αλήθεια είναι ότι η μεγάλη επιτυχία της παράστασης προέρχεται από την παρουσίασή της στην περιφέρεια. Μακάρι να φτάσουμε σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.
10. Πόσο σας έχει βοηθήσει όλη αυτή η ενασχόλησή σας με τον Παπαδιαμάντη;
Μ’ έχει μάθει να μπορώ να στέκομαι στα πόδια μου, να είμαι ανεξάρτητος ως άνθρωπος και ως καλλιτέχνης. Ευχαριστώ το Θεό που μου αποκάλυψε το έργο του και τον κόσμο που αγκάλιασε τη δουλειά μας.
Ο Θανάσης Σαράντος στο arive.gr με αφορμή την παράσταση «Ο Αμερικάνος», ένα έργο του Παπαδιαμάντη…
1. Ένα ταξίδι εδώ και τέσσερα χρόνια, σε όλη την Ελλάδα.. Μια τεράστια επιτυχία.. λίγα λόγια για την παράσταση που παρουσιάζεις στη σκηνή σε δική σου σκηνοθεσία και που θα παρακολουθήσουμε την Κυριακή 10 Μαρτίου στην Αντωνιάδειο Στέγη Γραμμάτων και τεχνών στη Βέροια.
Το ταξίδι του "Αμερικάνου" ξεκίνησε το 2009 σε ένα θεατράκι στην καρδιά της Αθήνας, στο Μεταξουργείο, με μόνο συμπαίκτη τον συνθέτη της μουσικής μας Λάμπρο Πηγούνη. Επί τέσσερις μήνες χωρίς καμμία βοήθεια (ηθική ή οικονομική), υπό τις πλέον αντίξοες συνθήκες, μέσα στο κρύο προσπαθούσαμε να δώσουμε ζωή στους ήρωες του Σκιαθίτη συγγραφέα. Αποτελεί μεγάλη δικαίωση που σιγά-σιγά, από στόμα σε στόμα η παράσταση γινόταν γνωστή και που το κοινό μας μεγάλωνε. Πολλές φορές διακόπταμε τις παραστάσεις γιατί είτε υπήρχε κάποια άλλη υποχρέωσή μας είτε δεν υπήρχε χώρος να μας φιλοξενήσει. Όμως η παράσταση ανέβαινε ξανά. Γνωρίζαμε ότι θα ήθελαν να την παρακολουθήσουν και άλλοι θεατές. Και αποδείχτηκε -σχεδόν πάντα- ότι οι θεατές μας περίμεναν. Στην αρχή η παράσταση λόγω ιδιαιτερότητας της γλώσσας φαινόταν να απευθύνεται σε ανθρώπους κάπως μεγαλύτερης ηλικίας. Το κοινό όμως ανανεώθηκε. Σιγά-σιγά ήρθαν και νεότεροι που ίσως ποτέ να μην είχαν διαβάσει Παπαδιαμάντη και που πραγματικά ένιωσα ότι η γλώσσα του, οι ιδέες του, η ανθρωπιά του κυρ-Αλέξανδρου αγκάλιαζε και αυτούς. Για παράδειγμα στα Χανιά που παίξαμε τον Δεκέμβρη το 70% των θεατών μας εκεί ήταν νέοι άνθρωποι.
2. Που κρύβεται το μυστικό της επιτυχίας αυτής της παράστασης? Διαβάσαμε ότι η παράσταση σας όλο αυτό τον καιρό ανέβηκε χωρίς καμία κρατική ενίσχυση..
Η μόνη πραγματική βοήθεια είναι η φιλοξενία από δημόσιους φορείς, όπως η ΚΕΠΑ Βέροιας και ο Δήμος Βέροιας παραδείγματος χάριν, που μας δίνουν την ευκαιρία να δείξουμε τη δουλειά μας εδώ. Ευτυχώς που υπάρχουν ακόμα κάποια δημοτικά θέατρα και που έστω με τις υπάρχουσες οικονομικές δυσχέρειες μπορούν να μας φιλοξενήσουν για 1-2 παραστάσεις.
Το φαινόμενο της απαξίωσης με τους δημόσιους φορείς όπως το Υπουργείο Πολιτισμού είναι γνωστό. Στην Ελλάδα ένας νέος καλλιτέχνης πραγματικά πρέπει να κάνει τιτάνιο αγώνα για να δείξει τη δουλειά του τις περισσότερες φορές με τίμημα τον πιθανό κίνδυνο προσωπικής χρεωκοπίας. Όμως, πρέπει να επιμείνεις. Με το μουσικό μου, τον Παναγιώτη Κραμπή, έχουμε διασχίσει χιλιάδες χιλιόμετρα, από πόλη σε πόλη και σχεδόν σε κάθε άκρη της Ελλάδας, με πείσμα και αγωνία για να προσφέρουμε στο κοινό απλόχερα τον πνευματικό θησαυρό του Παπαδιαμάντη. Για εμάς, στην ομάδα μας «ηθικόν ακμαιότατον» είναι και αυτό μια μορφή αντίστασης σ’ έναν τόπο που’ χει πάψει προ πολλού να σέβεται τη γλώσσα του και την πολιτιστική του κληρονομιά. Σίγουρα υπήρχε ή υπάρχει –δυστυχώς – κάποιο σχέδιο αλλοτρίωσης και μετάλλαξης του Έλληνα σε ομογενοποιημένο καταναλωτή. Νομίζω όμως ότι υποσυνείδητα οι συμπατριώτες μας, έστω και τώρα, αντιστέκονται και μπορούν να ξεχωρίσουν το ψεύτικο από το αληθινό. Επομένως, αν υπάρχει κάποιο μυστικό στην επιτυχία αυτής της παράστασης, είναι η αλήθεια του λόγου του Σκιαθίτη συγγραφέα.
3. Αξίζει να τονιστεί ότι επιλέχτηκε στη Σκιάθο, τη γενέτειρα του Παπαδιαμάντη, η παράστασή σας για την επέτειο των 100 χρόνων από το θάνατο του συγγραφέα..
Υπήρξε μεγάλη τιμή για μας, το 2011, να παρουσιάσουμε την παράσταση στη Σκιάθο με την υποστήριξη του Μουσείου-Σπιτιού Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Ήταν το πιο δύσκολο κοινό γιατί γνώριζαν απολύτως το κείμενο και ο ενθουσιασμός τους στο τέλος της παράστασης η μεγαλύτερη δικαίωση.
4. Ο Παπαδιαμάντης έγινε “της μόδας” τον τελευταίο καιρό.. ποιο είναι εκείνο το στοιχείο που τον κάνει τόσο επίκαιρο και διαχρονικό;
Η αγάπη του για τα πάθη των απλών ανθρώπων. Ο θεατής ταυτίζεται με τους ήρωες του Παπαδιαμάντη, ο λόγος του είναι λυτρωτικός για το σημερινό θεατή, που έχει αηδιάσει με το ψέμα της τηλεόρασης. Εμείς ξεκινήσαμε το 2009 και από τότε ακολούθησαν δεκάδες ομάδες, κι αυτό είναι παρήγορο, το ότι δηλαδή τελικά και κοινό υπάρχει για τον ελληνικό λόγο και διάθεση από μας τους καλλιτέχνες να ασχοληθούν με κάτι πραγματικά γνήσιο. Ελπίζω αυτό το θεατρικό κίνημα να μπορέσει να συνεχίσει με τις ίδιες δυνάμεις.
5. Ποιο είναι εκείνο το στοιχείο που σας κέρδισε στο έργο του Παπαδιαμάντη;
Φυσικά η γλώσσα του, που δημιουργεί χιλιάδες εικόνες στα αυτιά των θεατών: η μουσικότητά της είναι ένα ταξίδι μέσα στο χρόνο. Μπορούμε να νιώσουμε και να κατανοήσουμε βαθιά την ιστορία που έχει ο τόπος μας και την ευθύνη που έχουμε εμείς οι νεότεροι να τη διαφυλάξουμε.
6. Μέσα στο έργο «Ο Αμερικάνος» προωθούνται αξίες όπως η αγάπη, η ανθρωπιά, η πίστη, η πατρίδα, ο άνθρωπος… αξίες που πλέον έχουν χαθεί ή αλλοιωθεί στο πέρασμα του χρόνου. Πόσο σημαντικές είναι αυτές οι αξίες? Χρειάζεται να επαναπροσδιορίσουμε αξίες;
Φυσικά χρειάζεται επαναπροσδιορισμός μετά από τόσες δεκαετίες ψέμα. Είχαμε φτάσει σε σημείο να ντρεπόμαστε για τον τόπο καταγωγής μας. Όλοι ήμασταν Αθηναίοι! Λες και το αρβανιτοχώρι του 18ου αιώνα ήταν τόπος καταγωγής όλων των Ελλήνων. Αυτό είναι και το καίριο ζήτημα του έργου. Τελικά, πατρίδα μας είναι η γλώσσα μας. Ο Γιάννης Μοθωνιός, ο αποκαλούμενος και «Αμερικάνος» από τους ντόπιους του νησιού του, της Σκιάθου, ξαναγυρνά ξεριζωμένος μετά 25 χρόνια σκληρής ξενιτιάς και προσπαθεί να βρει αυτό που τον συνδέει με τον τόπο του. Πλέον έχουμε καταντήσει όλοι «Αμερικάνοι», ξένοι στον ίδιο τον τόπο μας. Ίσως αυτή η κρίση, που δεν είναι μόνο οικονομική αλλά περισσότερο ηθική, αφού πλέον δεν υπάρχουν χρήματα για τους πολλούς, να μας κάνει να νιώσουμε ότι το αληθινό νόημα της ζωής τελικά είναι μόνο η αγάπη. Αυτή την αγάπη αναζητά ο ήρωας του έργου. Ήρθε με δολλάρια, αλλά δεν είναι ευτυχισμένος. Το σπίτι του έχει ρημαχτεί, οι γονείς του έχουν πεθάνει. Μόνη του ελπίδα είναι αν η κοπέλα που κάποτε αγάπησε υπάρχει ακόμα γι’ αυτόν.
Νομίζω ότι αυτό είναι και το στοιχείο που με κέρδισε στο συγκεκριμένο διήγημα του Παπαδιαμάντη: παρόλο που γράφτηκε το 1891, η ιστορία του αφορά απόλυτα και στο σημερινό θεατή.
7. Πόσο δύσκολη είναι κατανόηση της παράστασης; Όπως έχετε αναφέρει η γλώσσα του «δεν είναι καθαρεύουσα, είναι Παπαδιαμαντική.. είναι μια γλώσσα απαστράπτουσα».
Ενδεχομένως να ξενίζει στα 3 πρώτα λεπτά το κοινό αυτή η υπέροχη παπαδιαμαντική καθαρεύουσα. Ίσως να υπάρχουν μερικές λέξεις που είναι δυσνόητες. Παρ’ όλα αυτά ακόμα και ένα παιδί μπορεί να νιώσει την ιστορία. Επίσης, δεν υπάρχει μόνο καθαρεύουσα στο διήγημα: υπάρχει η υπέροχη σκιαθίτικη ντοπιολαλιά, η καθημερινή γλώσσα των απλών ανθρώπων, των αχθοφόρων, των παιδιών, της Ελλάδας που έχει χαθεί για πάντα. Δε νομίζω ότι η κατανόηση της παράστασης είναι δύσκολη υπόθεση. Κι αυτό μας το αποδεικνύει κάθε φορά ο ενθουσιασμός στο τέλος της παράστασης και η αγάπη του κοινού, που φαίνεται να μην έχει χορτάσει τον υπέροχο λόγο του Παπαδιαμάντη.
8. Στην επαρχία το κοινό είναι διαφορετικό;
Στην επαρχία το κοινό μου φαίνεται πιο αληθινό, λιγότερο «τηλεόπληκτο». Υπάρχουν ακόμα γείτονες, συγγενείς, φίλοι, έννοιες που έχουν χαθεί στην πρωτεύουσα. Έχω την αίσθηση ότι το κοινό της περιφέρειας είναι λιγότερο αλλοτριωμένο, αν και παντού η κρίση έχει αφήσει βαθιά τα ίχνη της. Νιώθω τη δίψα του κοινού της επαρχίας για κείμενα πιο ουσιαστικά, άλλωστε το χειμώνα σπανίως τους επισκέπτονται οι περιοδεύοντες θίασοι.
9. Σας ανησυχεί, σας επηρεάζει η ανταπόκριση του κοινού;
Η αλήθεια είναι ότι η μεγάλη επιτυχία της παράστασης προέρχεται από την παρουσίασή της στην περιφέρεια. Μακάρι να φτάσουμε σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.
10. Πόσο σας έχει βοηθήσει όλη αυτή η ενασχόλησή σας με τον Παπαδιαμάντη;
Μ’ έχει μάθει να μπορώ να στέκομαι στα πόδια μου, να είμαι ανεξάρτητος ως άνθρωπος και ως καλλιτέχνης. Ευχαριστώ το Θεό που μου αποκάλυψε το έργο του και τον κόσμο που αγκάλιασε τη δουλειά μας.
