Συνέντευξη στον Β. Παπαβασιλείου

26/9/16

Θανάσης Σαράντος
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Η αύρα της λεπτής πνοής που άφησε με τα γραπτά του έχει συντροφέψει γενιές και γενιές. Χρέος μας να τον μνημονεύσουμε στη μνημονιακή εποχή και ζοφερή «κατοχή» που ζούμε, αφού ο λόγος του παραμένει βάλσαμο. Μας παροτρύνει άλλωστε στο «Αξιον Εστί» ο νομπελίστας ποιητής μας Οδυσσέας Ελύτης: «Οπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί όπου και να θολώνει ο νους σας, μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη».


Βία: Η βία με την οποία ξεριζώνεται οτιδήποτε ελληνικό σήμερα και η ευθύνη που έχουμε όλοι μας ν´ ανατρέψουμε αυτήν την ολέθρια κατάσταση για τον τόπο μας και για εμάς.
 Μένεις έκθαμβος όταν ο Παπαδιαμάντης περιγράφει το... ΔΝΤ της μεσαιωνικής εποχής και την κατακτητική πολιτική του. Οταν στηλιτεύει τους Ελληνες πολιτικούς για κομπίνες, λοβιτούρες, εξυπηρέτηση «δικών» τους, για επιδιωκόμενες εργολαβίες μεγάλων έργων. Δεν ξεχνάει να επικρίνει αιώνια ελαττώματα του Ελληνα, όπως ο ξενισμός και ο πιθηκισμός του. Ο πολιτικός λόγος του επίκαιρος όσο ποτέ για τους... εμπόρους των εθνών, για τους ανάλγητους κι ανεύθυνους πολιτικούς μας.
Α πό το άρθρο του «Οιωνός» στην εφημερίδα «Ακρόπολις» (1η Ιανουαρίου 1896):
«Εις οιωνός άριστος. Αλλά τις έβαλεν εις πράξιν την συμβουλήν του θειοτάτου αρχαίου ποιητού; Εκ της παρούσης ημών γενεάς τις ημύνθη περί πάτρης;
Ημήνθυσαν περί πάτρης οι άστοργοι πολιτικοί, οι εκ περιτροπής μητρυιοί του ταλαιπώρου ωρφανισμένου Γένους; Αμυνα περί πάτρης δεν είναι αι σπασμωδικαί, κακομελέτητοι και κακοσύντακτοι επιστρατείαι, ουδέ τα σκωριασμένης επιδεικτικότητος θωρηκτά. Αμυνα περί πάτρης θα ήτο η ευσυνείδητος λειτουργία των θεσμών, η εθνική αγωγή, η χρηστή διοίκησις, η καταπολέμησις του ξένου υλισμού και του πιθηκισμού, του διαφθείραντος το φρόνημα και εκφυλίσαντος σήμερον το έθνος, και η πρόληψις της χρεοκοπίας.
Τις ημύνθη περί πάτρης; Και τι πταίει η γλαυξ, η θρηνούσα επί ερειπίων; Πταίουν οι πλάσαντες τα ερείπια. Και τα ερείπια τα έπλασαν οι ανίκανοι κυβερνήται της Ελλάδος.


Γενναιοδωρία: Ο λόγος του Παπαδιαμάντη
 «Ο Παπαδιαμάντης είναι ψυχή ποιητική. Μιλάει για το Θεό, για τον άνθρωπο και για τη φύση... Εχει ευσπλαχνία απέναντι στους ήρωές του, δυσκολεμένους, πονεμένους, αδικημένους, μοναχικούς. Ακόμη και στους πιο αρνητικούς φέρεται με συγκατάβαση, με κατανόηση, μ' αγάπη. Στα έργα του κυριαρχεί η κοινότητα... Αφήνει τα πράγματα από μόνα τους να μιλήσουν... Ο Παπαδιαμάντης λειτουργεί ψυχοθεραπευτικά. Διαβάζοντάς τον ο άλλος γαληνεύει, ηρεμεί, συνέρχεται», σημειώνει στο βιβλίο του «Παπαδιαμαντικοί λόγοι» ο ιερέας Ανανίας Κουστένης.


Δημιουργία: Δημιουργία δεν είναι μόνο ένα έργο τέχνης είναι το ήθος που δημιουργεί συνείδηση της υπόστασης μας στο λίγο διάστημα που ζούμε και αναπνέουμε σε αυτόν τον κόσμο.


Έλληνες πεζογράφοι: Έλληνες πεζογράφοι αλλά και ποιητές γεννήθηκαν από μια χούφτα χώμα αλλά πλούτησαν την οικουμένη σμιλεύοντας την τέχνη τους με την ομορφότερη λαλιά του κόσμου.


Ζωή: πολύτιμη ναι και οφείλουμε να την αδράξουμε λεπτό το λεπτό και να είμαστε  πάντα σε εγρήγορση.


Ήρωας: είναι ο Έλληνας σήμερα με όλα τα κακά του αλλα και τα καλά του που βάλθηκαν να τον εξαφανίσουν αβυσσαλέα αλλά όπως έγραψε ο Μακρυγιάννης "όλα τα θερία πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούνε• τρώνε από εμάς και μένει και μαγιά"


Θανάσης Σαράντος: ας αφήσω κενό το Θ


Ιδανικά: πατρίδα, δημοκρατία, ισότητα, αλληλεγγύη


Κάθαρση: σπάνια στις μέρες μας αλλά όταν επιτελείται την νοιώθουν όλοι , ένας δίκαιος αγώνας του ενός γίνεται αμέσως και των πολλών αν είναι πράγματι αγώνας δίκαιος.


Λογική: ίσως από την λογική να προκύπτει και το  «Ἓν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα» του Σωκράτη.

Μόρφωση: τεράστια  η ανάγκη για ουσιαστική παιδεία σήμερα μήπως και απαλύνουμε τα τόςα δεινά μας, η έλλειψη της παιδείας αλλά και της παραπαιδείας  μας έφεραν τούτες τις συμφορές , δείτε  για παράδειγμα πως έμαθαν συστηματικά  στους νέους μας την απαξίωση της πλούσιας γλώσσας μας με τη χρήση των λατινικών σε πληκτρολόγια πάσης χρήσεως.


Νατουραλισμός: με τόσο νατουραλισμό που κατακλύζουν τα τηλεοπτικά θεάματα της συμφοράς και που σερβιρίστηκαν επί δεκαετίες τώρα προέκυψε και το σουρεαλιστικό είδος άμυαλων διπόδων ή μάλλον ιδανικών καταναλωτικών μονάδων.


Ξενόφερτο είδος:  η ξενομανία και ο αμερικανοπιθηκισμός κατακλύζουν πλέον παγκοσμίως όλον  τον πλανήτη, οτιδήποτε έχει να κάνει με παράδοση και έθιμο ξεριζώνεται για να καλλιεργηθεί ένα μεταλλαγμένο πρότυπο ακοινώνητης ζωής που βολεύει μια ελίτ από σκιές ανθρώπων. Είναι αυτή η ελίτ που επενδύει στον φόβο των ανθρώπων αλλά είναι και ανιστόρητη συν τοις άλλοις. Η ανθρωπότητα θα προχωρήσει.


Ο Αμερικάνος: Σχεδόν ξένος στον τόπο του επιχειρεί την επιστροφή του στην Ιθάκη του μετά από μια οδύσσεια ξενιτιάς. Το διήγημα είναι μια αλληγορία για την φτιαχτή "κρίση" που μας φορτώσαν, ο Παπαδιαμάντης  δίνει ένα γερό χαστούκι σ' όλους εκείνους τους άφρονες  που αποτολμούν να μηδενίσουν τις ηθικές  αξίες στη ζωή του ανθρώπου. Ένας ύμνος στην αγάπη.


Πνεύμα: πιστεύω βαθιά ότι ο θεατής έχει ανάγκη ειδικά σε αυτή την δύσκολη εποχή να κοινωνήσει με μεγάλα κείμενα που θα τον γαληνέψουν και θα τον παρηγορήσουν. Είναι λιμάνια μετά από φουρτούνα.


Ρατσισμός: προκαλείται και αυτή η λαίλαπα από την έλλειψη παιδείας και έχει πολλά και ποικίλα επακόλουθα. Μήπως ρατσισμός δεν είναι και το να παίρνεις ένα κλασσικό ελληνικό κείμενο, να σοδομίζεις επάνω του με απύθμενο θράσος με πρόσχημα την όποια "νεωτερικότητα" και μετά αφού απομείνει λειψό και χωλιασμένο και το ξαναβαπτίζεις Αριστοφάνη  ή Αισχύλο επειδή είναι ας πούμε ευπώλητα κείμενα ; Μήπως  όλοι αυτοί οι εντεταλμένοι  σε αυτούς τους ύποπτους καιρούς  δεν είναι και ρατσιστές κατά μια έννοια της ελληνικής γραμματείας και του πολιτισμού μας ; Ή μήπως κατά καιρούς κάποιο "καθηγητάδες" εκ Σορβώνης δεν εκτοξεύουν ανυπόστατες  θεωρίες για την ιστορία μας;  


Στρατηγού Μακρυγιάννη Απομνημονεύματα: έμαθε κάτι κολυβογράμματα όπως έγραψε στα γεράματα για να αφήσει παρακαταθήκη για τους επόμενους την αγάπη του για την πατρίδα. Αξέχαστο το επεισόδιο μέσα στην επανάσταση που μιλά στους στρατιώτες που ετοιμάζονται να πουλήσουν δυο αρχαία αγάλματα σε κάτι κάτι ευρωπαίους " για αυτά πολεμήσαμε" , "για να μείνουν στην πατρίδα επάνω". Δέντρο χωρίς ρίζα εύκολα πέφτει όσο ψηλό και αν γίνει.


Ταπεινοφροσύνη: ένα αστραπιαίο αγνάντεμα στον ήλιο.


Υποταγή: ας υποταχτούμε πραγματικά στον εσωτερικό μας κόσμο, ας κοιταχτούμε  ξανά και ξανά μέσα μας.


Φωνή: ας μιλήσει ο Κ. Π. Καβάφης
 
Ιδανικές φωνές κι αγαπημένες
εκείνων που πεθάναν, ή εκείνων που είναι
για μας χαμένοι σαν τους πεθαμένους.


Κάποτε μες στα όνειρά μας ομιλούνε•
κάποτε μες στην σκέψι τες ακούει το μυαλό.


Και με τον ήχο των για μια στιγμή επιστρέφουν
ήχοι από την πρώτη ποίησι της ζωής μας —
σα μουσική, την νύχτα, μακρυνή, που σβύνει. 


Χειμερινά σχέδια:  "Ποίος ήτο ο φονεύς του αδερφού μου" του Γεωργίου Βιζυηνού. 


Ψευδαίσθηση: ο έρωτας, όσο διαρκεί.


Ωραίες στιγμές: πάντοτε η επαφή μου με τους θεατές.