γράφει ο Κώστας Νταλιάνης
patrasevents, 13/4/2016
Βάσει των «Απομνημονευμάτων», του μοναδικού του συγγράμματος, ο Μακρυγιάννης (1797-1864) αναγνωρίζεται σαν μια από τις σημαντικότερες Ελληνικές, λογοτεχνικές μορφές των δυο τελευταίων αιώνων. Είναι αξιοσημείωτο ότι έμαθε να διαβάζει και να γράφει ειδικά, για να μπορέσει να συγγράψει αυτό το απαράμιλλο χρονικό της Επανάστασης του 1821 και των δεκαετιών μετά την απελευθέρωση.
Η γλώσσα του είναι η ρωμαλέα, κοινή ντοπιολαλιά των αγροτών της Ρούμελης, εμπλουτισμένη με μια πληθώρα Τουρκικών κι Ιταλικών λέξεων και φράσεων κι εμψυχωμένη με το πνεύμα του Ελληνικού δημοτικού τραγουδιού. Όλη η αγωνία, η φρίκη, η δόξα κι η ομορφιά του αγώνα της ελευθερίας ζωντανεύουν απαράμιλλα, μέσα από τη φυσική ποίηση και την πρωτόγονη χάρη του Μακρυγιάννη. Γενιές αναγνωστών και κριτικών -κι ιδιαίτερα ο Γιώργος Σεφέρης- θεωρούν τον Μακρυγιάννη ποιητή και τη γλώσσα του όμοια με αυτή των Ομηρικών ηρώων.
Στην παράσταση βλέπουμε συγκλονιστικές αλήθειες από το στόμα ενός πολύπαθου ήρωα, που πολέμησε μέχρι θανάτου για την αγαπημένη του πατρίδα -και πιο πέρα απ' το θάνατο. Συγκλονιστικές και για έναν ακόμα λόγο: Γιατί είναι διαχρονικές. Ο αγράμματος Μακρυγιάννης είχε την έμφυτη σοφία να κατανοεί και να εντοπίζει με χειρουργική ακρίβεια τις παθογένειες, που ταλάνιζαν –και ταλανίζουν ακόμα- την Ελληνική κοινωνία. Ακούγοντάς τον, νομίζει κανείς ότι ακούει ένα σύγχρονο, περιθωριακό φιλόσοφο να κατακεραυνώνει τ’ αμαρτήματα του σήμερα. Κι όμως, τα «Απομνημονεύματα» γράφτηκαν για την τουρκοκρατούμενη -και βαυαροκρατούμενη μετέπειτα- Ελλάδα δυο αιώνες πριν. Απίστευτο το πόσο λίγα έχουν αλλάξει από τότε.
Σοφή η επιλογή του Θανάση Σαράντου –που ερμηνεύει και σκηνοθετεί τον μονόλογο- να ασχοληθεί, και μάλιστα τώρα, μ' αυτό το κείμενο-παρακαταθήκη, κεντρίζοντας εκ νέου το ενδιαφέρον γι’ αυτή τη σπουδαία, ιστορική φυσιογνωμία –που, ίσως, για κάποιους παραμένει λίγο θολή, ταυτισμένη με τις βαρετές εορτές των σχολικών χρόνων.
Ο Θ.Σαράντος έχει δώσει και στο παρελθόν ανάλογα δείγματα γραφής, αποδίδοντας κείμενα της Ελληνικής γραμματείας -όπως αυτά του Παπαδιαμάντη- με μια χαρακτηριστική ευαισθησία και διεισδυτικότητα στις βαθύτερες αλήθειες του κάθε έργου. Όπως ακριβώς και τώρα, που αγκαλιάζει με τόσο σεβασμό κι αγάπη τον ήρωα Μακρυγιάννη, αποδεικνύοντας πως δε φοβάται να εκτεθεί σε απαιτητικούς μονολόγους, κυρίως Ελλήνων κλασσικών.
Είναι γεγονός, ότι ο Θ.Σαράντος είχε να πατήσει πάνω σε ένα πολύ δυνατό κείμενο. Συγχρόνως, όμως, είχε και μια εξαιρετικά δύσκολη αποστολή: Να μεταφέρει στο θέατρο ένα καθαρά λογοτεχνικό κείμενο. Δούλεψε με πολύ προσοχή το λόγο, την εκφορά του και την εκφραστική απεικόνιση του. Σκηνοθέτησε πάνω στην ροή των λέξεων, με άριστο ξεδίπλωμα των σκηνών, εστιάζοντας στην ουσία κι επιτυγχάνοντας μια ζεστή αμεσότητα.
Η κινησιολογία του ήταν προσεκτικά σχεδιασμένη κι εξέφραζε εύστοχα την εκάστοτε ψυχολογική κατάσταση του ήρωα. Το υποβλητικό σκηνικό παρείχε το κατάλληλο υπόβαθρο για την αφήγηση. Το κοστούμι και τα σκηνικά αντικείμενα, απλά και λειτουργικά, βοήθησαν τον ηθοποιό να ερμηνεύσει άνετα τον ρόλο και να κινηθεί με ευκολία στο χώρο.Τέλος, οι φωτισμοί, μυσταγωγικοί κι ατμοσφαιρικοί, τόνισαν σημεία του σκηνικού στις κατάλληλες στιγμές κι υπογράμμισαν τις ερμηνευτικές εντάσεις του ηθοποιού.
Μελαγχολικός, φορώντας το παλτό του, ο Θ.Σαράντος ερμηνεύει με βάθος ψυχής, με πλήρη έλεγχο των εκφραστικών του μέσων, χωρίς συναισθηματισμούς και θεατρινισμούς, με ωριμότητα και συνέπεια, επιδεικνύοντας αξιέπαινη ισορροπία ανάμεσα στις πιο δραματικές και τις ανάλαφρες στιγμές του έργου. Εκφέρει τον λόγο με μουσικότητα και ζεστασιά, χειριζόμενος με μαεστρία την ιδιόρρυθμη γλώσσα του κειμένου. Κατάφερε με το βλέμμα του να εκφράσει και τα πιο μύχια συναισθήματα του ήρωα, ενώ στις νοητές σκηνές διαλόγου του με άλλα πρόσωπα, μας έκανε να νιώθουμε την παρουσία αυτών των προσώπων: Είναι πραγματικά συγκινητικός ο τρόπος, με τον οποίο μετατρέπεται σε δίαυλο έκφρασης της αυθεντικής φωνής, τόσο του Ρουμελιώτη Μακρυγιάννη, όσο κι άλλων χαρακτήρων, που αναφέρονται στα «Απομνημονεύματα».
Σημαντικό στοιχείο της παράστασης η ατμοσφαιρική κι εμπνευσμένη μουσική του Στέλιου Βαρβέρη, την οποία ερμήνευσε πάνω στη σκηνή ο ίδιος, με πλήθος οργάνων (πολίτικη λύρα, ούτι, σάζι, μπουζούκι, γιαλί ταμπούρ).
Μία παράσταση, η οποία σε κρατά από την αρχή έως το τέλος, χάρη σε ένα μεγαλειώδες κείμενο και μια στιβαρή ερμηνεία, που αξίζει να δείτε.
«Στρατηγού Μακρυγιάννη Απομνημονεύματα»
Πηγή: https://www.patrasevents.gr/article/221037-to-fos-tis-alitheias
