Ένας αριθμός (2005)
(συμπαραγωγή της εταιρείας «Ηθικόν Ακμαιότατον» με το Θέατρο Εμπρός, 2005)
Μετάφραση: Τάσος Μπαντής, Θανάσης Σαράντος
Σκηνοθεσία: Τάσος Μπαντής
Σκηνικά-κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου
Μουσική: Άκης Δαούτης
Επιμέλεια κίνησης: Σταυρούλα Σιάμου
Φωτισμοί: Ηλίας Κωνσταντακόπουλος
Παίζουν: Τάσος Μπαντής (πατέρας), Θανάσης Σαράντος (γιος)
Σκηνοθεσία: Τάσος Μπαντής
Σκηνικά-κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου
Μουσική: Άκης Δαούτης
Επιμέλεια κίνησης: Σταυρούλα Σιάμου
Φωτισμοί: Ηλίας Κωνσταντακόπουλος
Παίζουν: Τάσος Μπαντής (πατέρας), Θανάσης Σαράντος (γιος)
Το έργο εστιάζεται στην επιστημονική επίτευξη της κλωνοποίησης που ανακοινώθηκε το 1997 και ειδησιογραφικά έπεσε ως ατομική βόμβα ανά τον κόσμο. Η πρώτη παρουσίαση του έργου έγινε στο Λονδίνο το 2002 και το 2004 από το New York Theatre Workshop στην Νέα Υόρκη με τον Sam Shepard στο ρόλο του πατέρα.
Η υπόθεση του έργου επικεντρώνεται στους προβληματισμούς ενός πατέρα ο οποίος αφέθηκε στα χέρια της επιστήμης με σκοπό να κλωνοποιήσει το γιο του, στην πορεία όμως διαπιστώνει πως εν αγνοία του οι επιστήμονες έχουν φέρει στη ζωή άλλους 20 κλώνους του γιου του. Η ιστορία ξεδιπλώνεται με αφορμή αυτή την είδηση και αποκαλύπτονται σκληρές αλήθειες ανάμεσα στη σχέση του πατέρα με τον πραγματικό γιο.
Κατά πόσο όμως η επιστήμη μπορεί να επουλώσει πληγές; Να απαλείψει τα λάθη; Να ξαναφέρει ισορροπίες στη ζωή; Ίσως οι απαντήσεις να βρίσκονται στο έργο της Κάριλ Τσέρτσιλ...
Η Κάριλ Τσέρτσιλ ξεκινώντας από ένα οικογενειακό δράμα θέτει σε δοκιμασία τον θεατή βάζοντας τον, αντιμέτωπο με την ύπαρξη των ορίων, όρια αντοχής, ανοχής και υπέρβασης. Όρια που δεν είναι αξιωματικά και αμετάθετα, αλλά που αποκτούν υπόσταση μόνο μέσα από τη δική μας μετακίνηση. Η επιστήμη με τη σειρά της είναι η υπέρβαση της εγωκεντρικής ουμανιστικής, συναισθηματικής έκβασης του ρομαντισμού; Ή μήπως ο Κέρβερος μιας καθαρά ιδιωτικής υπόθεσης, μιας σύμπλευσης από αναγνωρίσιμα όρια, αυτήν της φύσης...
Η υπόθεση του έργου επικεντρώνεται στους προβληματισμούς ενός πατέρα ο οποίος αφέθηκε στα χέρια της επιστήμης με σκοπό να κλωνοποιήσει το γιο του, στην πορεία όμως διαπιστώνει πως εν αγνοία του οι επιστήμονες έχουν φέρει στη ζωή άλλους 20 κλώνους του γιου του. Η ιστορία ξεδιπλώνεται με αφορμή αυτή την είδηση και αποκαλύπτονται σκληρές αλήθειες ανάμεσα στη σχέση του πατέρα με τον πραγματικό γιο.
Κατά πόσο όμως η επιστήμη μπορεί να επουλώσει πληγές; Να απαλείψει τα λάθη; Να ξαναφέρει ισορροπίες στη ζωή; Ίσως οι απαντήσεις να βρίσκονται στο έργο της Κάριλ Τσέρτσιλ...
Η Κάριλ Τσέρτσιλ ξεκινώντας από ένα οικογενειακό δράμα θέτει σε δοκιμασία τον θεατή βάζοντας τον, αντιμέτωπο με την ύπαρξη των ορίων, όρια αντοχής, ανοχής και υπέρβασης. Όρια που δεν είναι αξιωματικά και αμετάθετα, αλλά που αποκτούν υπόσταση μόνο μέσα από τη δική μας μετακίνηση. Η επιστήμη με τη σειρά της είναι η υπέρβαση της εγωκεντρικής ουμανιστικής, συναισθηματικής έκβασης του ρομαντισμού; Ή μήπως ο Κέρβερος μιας καθαρά ιδιωτικής υπόθεσης, μιας σύμπλευσης από αναγνωρίσιμα όρια, αυτήν της φύσης...
Το έργο «Ένας Αριθμός» της Κάριλ Τσέρτσιλ χαρακτηρίστηκε από την κριτική ως «το πρώτο αληθινό έργο του 21ου αιώνα», τόσο λόγω του τολμηρού θέματός του,
που είναι η ανθρώπινη κλωνοποίηση, όσο και λόγω της εξαιρετικά προκλητικής αλλά και στέρεης γραφής του. Με αφορμή την προσωπική σχέση ενός πατέρα με τις τρεις «εκδοχές» του γιού του, η Τσέρτσιλ φωτίζει θεμελιώδη ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης, όπως το πρόβλημα της ταυτότητας, η αδυναμία του ανθρώπου να κατανοήσει και να ορίσει τον κόσμο του, αναδεικνύοντας παράλληλα το δέος που προκαλεί η ανεξέλεγκτη δύναμη της επιστήμης.
Ο Τάσος Μπαντής παίζει το ρόλο του πατέρα και ο Θανάσης Σαράντος του γιου, που ανακαλύπτει την ύπαρξη 20 κλώνων του. Τα πράγματα χειροτερεύουν όταν ο «γιος» μαθαίνει ότι δεν είναι καν το πρωτότυπο και όταν ο πατέρας με τη σειρά του έρχεται αντιμέτωπος με τον πραγματικό γιο και τις βασανιστικές επιλογές του παρελθόντος. Το "οικογενειακό δράμα" της Κάρυλ Τσέρτσιλ έχει δύο άξονες: από τη μια το λαβύρινθο που δημιουργούν οι ηθικές προεκτάσεις του ζητήματος της κλωνοποίησης κι από την άλλη την αέναη διαμάχη ανάμεσα στη φύση και τη διαπαιδαγώγηση.
Με ιδιαίτερη δεξιοτεχνία η συγγραφέας πότε τονίζει και πότε εξαλείφει τις διαφορές ανάμεσα στο πρωτότυπο και στα αντίγραφα. Θέτει τη μία ερώτηση πίσω από την άλλη για τα γονίδια, την ελεύθερη βούληση, την επίδραση της ανατροφής και του περιβάλλοντος και την ίδια την ανθρώπινη ταυτότητα. Το έργο «Ένας Αριθμός», με εκθαμβωτική απλότητα στη δομή και σπάνια πνευματικότητα, αφηγείται μια παράλογη, κωμική αλλά και συγκινητική ταυτόχρονα, οικογενειακή ιστορία.
Η μετάφραση του έργου είναι του Τάσου Μπαντή και του Θανάση Σαράντου και η σκηνοθεσία του Τάσου Μπαντή. Tο σκηνικό και τα κοστούμια είναι της Ελένης Μανωλοπούλου, η μουσική του Άκη Δαούτη, η επιμέλεια κίνησης της Σταυρούλας Σιάμου και οι φωτισμοί του Ηλία Κωνσταντακόπουλου. Το ρόλο του πατέρα ερμηνεύει ο Τάσος Μπαντής και του γιού ο Θανάσης Σαράντος.
www.mic.gr - 28/12/2005
της Μαρίας Δαμιανίδου
«…Η παράσταση καταφέρνει να ταλαντεύσει τον θεατή δημιουργώντας του πολλά ερωτήματα, που ξεκινούν από τον οικογενειακό μικρόκοσμο και καταλήγουν στην ανεύρεση της ανθρώπινης υπαρξιακής ταυτότητας. Η ερμηνεία του Τάσου Μπαντή αποτέλεσε το ενεργειακό στοιχείο της παράστασης μέσα από ένα λόγο πότε λιτό και πότε καταιγιστικό.
Ο Θανάσης Σαράντος κατάφερε να μεταφέρει την οργή και την απόγνωση του αληθινού γιού. Μεταπηδούσε με άνεση σε καταστάσεις ειρωνείας και αφέλειας, θυμοσοφίας και σαρκασμού. Εξαιρετικός και στις άλλες δύο μεταμορφώσεις του.
Γεγονός είναι πως από το έργο αναδείχτηκε μια δυναμική παράσταση που πάραυτα αξίζει να παρακολουθήσει κάποιος για να κατανοήσει τα όρια της ανθρώπινης ύπαρξης...
του Βασίλη Αγγελικόπουλου
Από ηθοποιός -και φιλόλογος- ξεκίνησε ο Τάσος Μπαντής, αλλά με την πολυκύμαντη πορεία του, που πέρασε και από τη «Σκηνή», με τον Λευτέρη Βογιατζή, και τις «Μορφές», στο «Εμπρός», με τη Ράνια Οικονομίδου και τον Δημήτρη Καταλειφό, διαμορφώθηκε ο σκηνοθέτης. Σπάνια τον βλέπουμε επί σκηνής. Τον χάρηκαν όμως εκατοντάδες χιλιάδες θεατές στην «Πολίτικη κουζίνα» ως παππού με τα μπαχαρικά. Και φέτος τον χαίρεσαι στον ρόλο ενός πατέρα -αλλά πολύ διαφορετικού πατέρα!- στο πρόσφατο, και ήδη πολυπαιγμένο σε διάφορες χώρες, έργο της Κάριλ Τσέρτσιλ «Ενας αριθμός», το οποίο έχει σκηνοθετήσει και παίζει στο «Εμπρός» με παρτενέρ τον νέο ηθοποιό και σκηνοθέτη Θανάση Σαράντο στον τριπλό ρόλο ενός γιου με... κλώνους.
Είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που μετά τον αιφνίδιο θάνατο της γυναίκας του δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις ευθύνες απέναντι στο τετράχρονο αγόρι του και, εν τέλει, το παραδίδει σε ίδρυμα. Αποφασίζοντας όμως κάποια στιγμή να αλλάξει την άθλια από την παραλυσία ζωή του, ζητάει να δημιουργηθεί ένας κλώνος από τον πραγματικό γιο του, ένα παιδί «άγραφο χαρτί», χωρίς τραύματα, που το μεγαλώνει με στοργή. Μετά 35 χρόνια, όμως, όλα αποκαλύπτονται. Ο εγκαταλελειμμένος γιος, ο κλώνος που μεγάλωσε δίπλα στον πατέρα χωρίς να έχει ιδέα τού τι πραγματικά είναι, αλλά και άλλοι... πολλοί κλώνοι, τους οποίους δημιούργησε μυστικά για να τους εμπορευθεί ο γιατρός της κλωνοποίησης, ορθώνονται, καθείς με τον τρόπο του, ενώπιον αυτού του πατέρα, αλλά κι ενώπιον του εαυτού του καθένας, με ποικίλες και απροσδόκητες αντιδράσεις...
Πόσο όμως αφορά τον θεατή ένα θέμα όπως η κλωνοποίηση; «Ως πρόσχημα νομίζω ότι χρησιμοποιεί η συγγραφέας την κλωνοποίηση», λέει ο Τ. Μπαντής, «για να μιλήσει για άλλα πράγματα που πάντα μας αφορούν: το θέμα της ταυτότητας, ποιοι είμαστε, πόσο ορίζουμε τις πράξεις μας, ή νομίζουμε, ενώ τις καθορίζουν δυνάμεις που ούτε καν συνειδητοποιούμε. Ακούγεται ίσως παράδοξα, αλλά αυτό το έργο μού προκάλεσε αισθήματα και στοχασμούς όπως τα έργα του Ιψεν, με τον οποίο έχω ασχοληθεί πολύ. Η γραφή είναι διαφορετική βέβαια, αλλά βρίσκω πολλά κοινά επί της ουσίας. Το έργο της Τσέρτσιλ έχει το ενδιαφέρον των καιρών μας, για τις πιθανές επιπτώσεις των εξελίξεων της επιστήμης στη ζωή του ανθρώπου, αλλά εκείνο που νομίζω πως λέει η συγγραφέας, είναι ότι οι ζωές μας από άλλα εξαρτώνται και ορίζονται. Σε άλλα πεδία παίζεται το παιχνίδι».
Τι τον παρακίνησε να παίξει ο ίδιος τον πατέρα; «Μια σφοδρή επιθυμία, που νομίζω ότι οφείλεται αφ’ ενός στο ότι δεν έγινα πατέρας ο ίδιος, ενώ από την άλλη, είχα αβυσσαλέα σχέση με τον πατέρα μου. Ηθελα να διερευνήσω, παίζοντας τον ρόλο, ένα πεδίο καθοριστικό της προσωπικότητας του καθενός, που χάραξε και τη δική μου ζωή».
Η ατμόσφαιρα του έργου, δραματική κατά βάση βεβαίως, θυμίζει θρίλερ, αλλά συχνά τη δροσίζουν ριπές χιούμορ ή και κωμικών καταστάσεων, από τον τρόπο κυρίως που αντιδρά ο πατέρας. Το προβλέπει η συγγραφέας ή οφείλεται στην ερμηνεία; «Η Τσέρτσιλ δεν δίνει καμιά οδηγία, αλλά το ίδιο το κείμενο παράγει ένα αλλόκοτο χιούμορ, έτσι που υπονομεύει τα πρόσωπα, ειδικά τον πατέρα. Εναν άνθρωπο που, παρ’ ότι έχει ξεσκεπαστεί, προσπαθεί συνέχεια να καλύψει πράγματα. Συμβαίνει ό,τι συμβαίνει κι αυτός έχει στον νου του πώς θα βγάλει κέρδος από αυτή την ιστορία – κάτι αστείο, δηλαδή, μέσα στην τραγικότητά του».
Σκηνικό και κοστούμια (Ελένη Μανωλοπούλου) αντικατοπτρίζουν τον ψυχισμό αυτού του ανθρώπου: χρώματα και αντικείμενα στα χρώματα και τα υλικά του μετάλλου, του ατσαλιού, της σκουριάς, του χώματος. Ενα μακρύ μεταλλικό τραπέζι, δύο καρέκλες, υποβλητικοί φωτισμοί (Ηλίας Κωνσταντακόπουλος), ανάλογη μουσική (Ακης Δαούτης) και κίνηση νευρώδης, πυρετική στιγμές στιγμές (Σταυρούλα Σιάμου).
Δίπλα του, ο Θανάσης Σαράντος υποδύεται πειστικά, με θαυμαστά στη λιτότητά τους υποκριτικά μέσα, τρεις γιους. Μαζί έκαναν και τη μετάφραση του έργου. «Εκείνος μου έφερε το έργο και πρότεινε να συνεργαστούμε. Με γοήτευσε το έργο, βέβαια, αλλά δέχτηκα γιατί είδα ότι είναι παιδί με πολύ πάθος για δουλειά, που με κέρδισε».
Ελευθεροτυπία – 16/2/2006
Η συγγραφέας τού «Ενας Αριθμός» στην Αθήνα
Η σημαντική Βρετανίδα δραματουργός Κάριλ Τσέρτσιλ επισκέπτεται την Ελλάδα για πρώτη φορά προκειμένου να παρακολουθήσει το Σάββατο την παράσταση του έργου της, «Ενας Αριθμός», στο Θέατρο «Εμπρός», που σκηνοθετεί, πρωταγωνιστώντας, ο Τάσος Μπαντής. Τη «μοναδική, περιθωριακή, όπως ήταν ο Μπέκετ στο ξεκίνημά του» Τσέρτσιλ, σύμφωνα με τον Πίτερ Μπρουκ, το αθηναϊκό κοινό τη γνώρισε προ ετών με την παράσταση του έργου της, «Σκράικερ».
Το «Ενας Αριθμός», «το πρώτο αληθινό έργο του 21ου αιώνα», σύμφωνα με τη διεθνή κριτική, που ανέβασε ο γνώστης της δραματουργίας τής Τσέρτσιλ, Μπαντής, στο θέατρό του, αναφέρεται στο θέμα της ανθρώπινης κλωνοποίησης. Αυτόν τον καιρό παίζεται με επιτυχία σε αρκετές χώρες του κόσμου.
Η μετάφραση σ' αυτή τη συμπαραγωγή της Εταιρείας Θεάτρου «Εμπρός» και της Εταιρείας Θεάτρου «Ηθικόν Ακμαιότατον» είναι του Τάσου Μπαντή και του Θανάση Σαράντου, που κρατούν αντιστοίχως τον ρόλο του πατέρα και του γιου.
Είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που μετά τον αιφνίδιο θάνατο της γυναίκας του δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις ευθύνες απέναντι στο τετράχρονο αγόρι του και, εν τέλει, το παραδίδει σε ίδρυμα. Αποφασίζοντας όμως κάποια στιγμή να αλλάξει την άθλια από την παραλυσία ζωή του, ζητάει να δημιουργηθεί ένας κλώνος από τον πραγματικό γιο του, ένα παιδί «άγραφο χαρτί», χωρίς τραύματα, που το μεγαλώνει με στοργή. Μετά 35 χρόνια, όμως, όλα αποκαλύπτονται. Ο εγκαταλελειμμένος γιος, ο κλώνος που μεγάλωσε δίπλα στον πατέρα χωρίς να έχει ιδέα τού τι πραγματικά είναι, αλλά και άλλοι... πολλοί κλώνοι, τους οποίους δημιούργησε μυστικά για να τους εμπορευθεί ο γιατρός της κλωνοποίησης, ορθώνονται, καθείς με τον τρόπο του, ενώπιον αυτού του πατέρα, αλλά κι ενώπιον του εαυτού του καθένας, με ποικίλες και απροσδόκητες αντιδράσεις...
Πόσο όμως αφορά τον θεατή ένα θέμα όπως η κλωνοποίηση; «Ως πρόσχημα νομίζω ότι χρησιμοποιεί η συγγραφέας την κλωνοποίηση», λέει ο Τ. Μπαντής, «για να μιλήσει για άλλα πράγματα που πάντα μας αφορούν: το θέμα της ταυτότητας, ποιοι είμαστε, πόσο ορίζουμε τις πράξεις μας, ή νομίζουμε, ενώ τις καθορίζουν δυνάμεις που ούτε καν συνειδητοποιούμε. Ακούγεται ίσως παράδοξα, αλλά αυτό το έργο μού προκάλεσε αισθήματα και στοχασμούς όπως τα έργα του Ιψεν, με τον οποίο έχω ασχοληθεί πολύ. Η γραφή είναι διαφορετική βέβαια, αλλά βρίσκω πολλά κοινά επί της ουσίας. Το έργο της Τσέρτσιλ έχει το ενδιαφέρον των καιρών μας, για τις πιθανές επιπτώσεις των εξελίξεων της επιστήμης στη ζωή του ανθρώπου, αλλά εκείνο που νομίζω πως λέει η συγγραφέας, είναι ότι οι ζωές μας από άλλα εξαρτώνται και ορίζονται. Σε άλλα πεδία παίζεται το παιχνίδι».
Τι τον παρακίνησε να παίξει ο ίδιος τον πατέρα; «Μια σφοδρή επιθυμία, που νομίζω ότι οφείλεται αφ’ ενός στο ότι δεν έγινα πατέρας ο ίδιος, ενώ από την άλλη, είχα αβυσσαλέα σχέση με τον πατέρα μου. Ηθελα να διερευνήσω, παίζοντας τον ρόλο, ένα πεδίο καθοριστικό της προσωπικότητας του καθενός, που χάραξε και τη δική μου ζωή».
Η ατμόσφαιρα του έργου, δραματική κατά βάση βεβαίως, θυμίζει θρίλερ, αλλά συχνά τη δροσίζουν ριπές χιούμορ ή και κωμικών καταστάσεων, από τον τρόπο κυρίως που αντιδρά ο πατέρας. Το προβλέπει η συγγραφέας ή οφείλεται στην ερμηνεία; «Η Τσέρτσιλ δεν δίνει καμιά οδηγία, αλλά το ίδιο το κείμενο παράγει ένα αλλόκοτο χιούμορ, έτσι που υπονομεύει τα πρόσωπα, ειδικά τον πατέρα. Εναν άνθρωπο που, παρ’ ότι έχει ξεσκεπαστεί, προσπαθεί συνέχεια να καλύψει πράγματα. Συμβαίνει ό,τι συμβαίνει κι αυτός έχει στον νου του πώς θα βγάλει κέρδος από αυτή την ιστορία – κάτι αστείο, δηλαδή, μέσα στην τραγικότητά του».
Σκηνικό και κοστούμια (Ελένη Μανωλοπούλου) αντικατοπτρίζουν τον ψυχισμό αυτού του ανθρώπου: χρώματα και αντικείμενα στα χρώματα και τα υλικά του μετάλλου, του ατσαλιού, της σκουριάς, του χώματος. Ενα μακρύ μεταλλικό τραπέζι, δύο καρέκλες, υποβλητικοί φωτισμοί (Ηλίας Κωνσταντακόπουλος), ανάλογη μουσική (Ακης Δαούτης) και κίνηση νευρώδης, πυρετική στιγμές στιγμές (Σταυρούλα Σιάμου).
Δίπλα του, ο Θανάσης Σαράντος υποδύεται πειστικά, με θαυμαστά στη λιτότητά τους υποκριτικά μέσα, τρεις γιους. Μαζί έκαναν και τη μετάφραση του έργου. «Εκείνος μου έφερε το έργο και πρότεινε να συνεργαστούμε. Με γοήτευσε το έργο, βέβαια, αλλά δέχτηκα γιατί είδα ότι είναι παιδί με πολύ πάθος για δουλειά, που με κέρδισε».
 |
| Η συγγραφέας Κάριλ Τσέρτσιλ |
Ελευθεροτυπία – 16/2/2006
Η συγγραφέας τού «Ενας Αριθμός» στην Αθήνα
Η σημαντική Βρετανίδα δραματουργός Κάριλ Τσέρτσιλ επισκέπτεται την Ελλάδα για πρώτη φορά προκειμένου να παρακολουθήσει το Σάββατο την παράσταση του έργου της, «Ενας Αριθμός», στο Θέατρο «Εμπρός», που σκηνοθετεί, πρωταγωνιστώντας, ο Τάσος Μπαντής. Τη «μοναδική, περιθωριακή, όπως ήταν ο Μπέκετ στο ξεκίνημά του» Τσέρτσιλ, σύμφωνα με τον Πίτερ Μπρουκ, το αθηναϊκό κοινό τη γνώρισε προ ετών με την παράσταση του έργου της, «Σκράικερ».
Το «Ενας Αριθμός», «το πρώτο αληθινό έργο του 21ου αιώνα», σύμφωνα με τη διεθνή κριτική, που ανέβασε ο γνώστης της δραματουργίας τής Τσέρτσιλ, Μπαντής, στο θέατρό του, αναφέρεται στο θέμα της ανθρώπινης κλωνοποίησης. Αυτόν τον καιρό παίζεται με επιτυχία σε αρκετές χώρες του κόσμου.
Η μετάφραση σ' αυτή τη συμπαραγωγή της Εταιρείας Θεάτρου «Εμπρός» και της Εταιρείας Θεάτρου «Ηθικόν Ακμαιότατον» είναι του Τάσου Μπαντή και του Θανάση Σαράντου, που κρατούν αντιστοίχως τον ρόλο του πατέρα και του γιου.
