"Αναζήτηση Εργασίας" Έργο σε 30 θραύσματα, Μισέλ Βιναβέρ

"Αναζήτηση Εργασίας"  Έργο σε 30 θραύσματα,

Μισέλ Βιναβέρ

"La Demande d'emploi"  Pièce en trente morceaux,

Michel Vinaver

17 Οκτωβρίου – 2 Νοεμβρίου 2014

Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

Πειραιώς 206, Ταύρος, Αθήνα 177 78

τηλ. 210 3418 550,  φαξ.  210 3418 570

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο : info@mcf.gr

Ιστοσελίδα:  www.mcf.gr

Αίθουσα: Ειδικά διαμορφωμένος υπόγειος χώρος

Από 17 Οκτωβρίου  έως 2 Νοεμβρίου στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

Μετάφραση: Δήμητρα Κονδυλάκη
Σκηνοθεσία: Θανάσης Σαράντος
Παίζουν: Θανάσης Σαράντος, Αγγελική Καρυστινού, Μιχάλης Κωνσταντινίδης, Ρενέ Τζόλα
Σκηνικό-κοστούμια: Bασιλική Σύρμα
Επιμέλεια κίνησης: Όλγα Σπυράκη
Βοηθός κινησιολόγου: Βασίλης Σκαρμούτσος
Βοηθός σκηνοθέτη: Ανθή Παπαθεοδώρου
Επιμέλεια φωτισμών: Σάββας Σουρμελίδης

Φωτογραφίες Ορφέας Εμιρζάς

Επιμέλεια  κομμώσεων : κομμωτήρια  xstudios

Το ιδιοφυές και προφητικό έργο του Μισέλ Βιναβέρ “Αναζήτηση εργασίας” Έργο σε τριάντα θραύσματα, παρ' όλο που γράφτηκε πριν σαράντα τρία χρόνια (1971), εξακολουθεί να ισχύει επίμονα και σήμερα. Ανιχνεύει με επιτυχία τις παθογένειες μιας άρρωστης κοινωνίας και μιλά για τον εγκλωβισμό του ανθρώπου στο αέναο κυνήγι του χρήματος και της προσποιητής ευδαιμονίας. Ένα κυνήγι με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα σε έναν κόσμο όπου καταρρέουν όλες οι ανθρώπινες ηθικές αξίες και ευτελίζονται όλα τα κεκτημένα δικαιώματα του σύγχρονου πολίτη, σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία που μοιάζει περισσότερο με άναρχη ζούγκλα.

30 σύντομες σκηνές παρουσιάζονται ως  θραύσματα της ύπαρξης του κεντρικού ήρωα, του Φαζ, ο οποίος αναζητά επίμονα μια νέα εργασία, ίσως και μια νέα ζωή. Το υποδόριο χιούμορ, το οποίο διαπνέει αυτό το εμβληματικό έργο της σύγχρονης γαλλικής δραματουργίας και ο πυρετώδης ρυθμός του που το συνοδεύει δεξιοτεχνικά, ακούγεται σαν χτύπος αυτοσχέδιας ωρολογιακής βόμβας που σύντομα πρόκειται να εκραγεί.

Θανάσης Σαράντος

Η απόλαυση της σύνθεσης

Άνεργος εδώ και τρεις μήνες, ένας πρώην διευθυντής πωλήσεων αναζητά εργασία. Με όχημα μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη που δίνει στον διευθυντή προσωπικού μιας πολυεθνικής εταιρείας ως υποψήφιος για μια αντίστοιχη θέση, παρακολουθούμε να ξεδιπλώνεται, σ’ όλη της την εμβέλεια, την ακρότητα και τον κυνισμό, η παντοδυναμία της έννοιας της Εργασίας στον καπιταλιστικό κόσμο. Η σχέση εργοδότη και υποψήφιου εργαζόμενου λαμβάνει εδώ αρχετυπικές διαστάσεις. Γιατί πέρα κι από την ιδιαίτερη ψυχολογία των προσώπων που εμπλέκονται στη δραματική αφήγηση, του άτεγκτου προσωπάρχη και του άνεργου πρωταγωνιστή, που σημειωτέον περιφρονεί την ανώτερη μόρφωση εφόσον “έχει σπουδάσει στο πανεπιστήμιο της ζωής”, αλλά και της ευάλωτης γυναίκας του και της αναρχίζουσας κόρης του, παρότι αναδεικνύεται με συγκινητική ακρίβεια, εκείνο που κυρίως ενδιαφέρει τον συγγραφέα είναι η διαδικασία διείσδυσης του τεχνοκρατικού τρόπου παραγωγής στον ανθρώπινο ψυχισμό σε αντιδιαστολή με τα ζωτικά ανθρώπινα ζητούμενα: προσωπική και οικογενειακή ζωή, βαθύτερες εικόνες και επιθυμίες, ιδεολογία, συμμετοχή στη ροή της ιστορίας.

Σαράντα περίπου χρόνια μετά τη συγγραφή του έργου, η επιλογή του θέματος αποκτά δυστυχώς δραματική επικαιρότητα στην Ελλάδα της κρίσης, λόγω της κατακόρυφης αύξησης της ανεργίας, της κατάθλιψης και των αυτοκτονιών που σχετίζονται μ’ αυτήν αλλά και της ισχυρής αντανάκλασης των συνεπειών της στην οικογενειακή ζωή του καθενός. Μέχρι πού είναι διατεθειμένος να φτάσει κανείς για να βρει – ή για να μην χάσει – τη δουλειά του; Πόση ελευθερία και πόση αξιοπρέπεια είναι διατεθειμένος να εκχωρήσει; Σ’ αυτό το ερώτημα θα μπορούσε να συνοψιστεί το έργο.

Αλλά εκείνο που το κάνει τόσο δραστικό δεν είναι τόσο το ίδιο το ερώτημα που θέτει –εφόσον η ανεργία σήμερα είναι το αγαπημένο θέμα κάθε τηλεοπτικού υποπροϊόντος– αλλά ο τρόπος που υπεισέρχεται η κατασκευή της δομής του σ’ αυτό. Η χορωδιακή μορφή που υιοθετεί ο συγγραφέας με τους χαρακτήρες να διαπλέκονται παράλληλα πάνω σ’ έναν κατακερματισμένο διάλογο, υλοποιεί αριστοτεχνικά στο επίπεδο της γλώσσας την αναγωγή του ιδιωτικού στον δημόσιο χώρο. Τα πρόσωπα είναι σαν να μην δικαιούνται εκτενή-προσωπικό χώρο, οι διαφορετικές εκφάνσεις της ζωής τους από την οικογένεια στο γραφείο είναι σαν να μην διαθέτουν καμιά αυτονομία. Τα προστατευτικά σύνορα κάθε μίας από τις σφαίρες αυτές της ζωής καταργούνται. Η χορωδιακή μορφή, όπως τη διδάσκει ο Βιναβέρ –με άπειρους, άτεχνους τις περισσότερες φορές μιμητές στο μεταδραματικό θέατρο κατόπιν– είναι δηλωτική μιας ευρύτερης συνθήκης που αφορά τους χαρακτήρες στο σύνολό τους. Όλοι μετέχουν (μετέχουμε) του συλλογικού δράματος της απαξίωσης της προσωπικότητας, σ’ έναν κόσμο που υποδουλώνει το άτομο στη μηχανιστική εργασία στο όνομα της μεγαλύτερης αποδοτικότητας. Όλοι μετέχουν του συλλογικού δράματος της επισφάλειας και της έκθεσης της οικογένειας, του “μέσα”, στις σαρκοβόρες συνθήκες του “έξω”. Οι οποίες έρχονται σε πλήρη αντιπαράθεση με την αγνότητα, την αντισυμβατικότητα, τη χειμαρρώδη ζωτικότητα της νέας γενιάς. Όπως έρχονται οι “προσγειωμένοι” γονείς εδώ με την έγκυο δεκαεξάχρονη κόρη τους, η οποία μάλιστα θέλει να κρατήσει το παιδί που συνέλαβε από ατύχημα για την “εμπειρία”. Κι όμως, καμιά στιγμή δεν ερχόμαστε αντιμέτωποι με κάποιου είδους κήρυγμα κατά του “συστήματος”. Η αγωνία, ο εφιάλτης αλλά και η χαρά της ζωής που ερήμην των γεγονότων παρεισφρέει και βέβαια η τελική – ευτυχής; – αφομοίωση του υποψήφιου από το σύστημα που τον κάνει να υποφέρει αλλά που ποτέ δεν καταγγέλλει, περνούν δια μέσου της θραυσματικής αφήγησης γεγονότων, σκέψεων, διαλόγων που χειρουργικά αναπαράγουν την επιφάνεια της ζωής μας. Ο Βιναβέρ σκηνοθετεί με θαυμαστό τρόπο τη θραύση των κομματιών και μας προκαλεί να τα συνθέσουμε εμείς εκ νέου. Γιατί φυσικά πίσω από τα θραύσματα υπάρχουν πραγματικές ιστορίες με αρχή, μέση και τέλος. Αλλά οι πραγματικές ιστορίες ζητούν δημιουργικούς αναγνώστες.

Δήμητρα Κονδυλάκη

ΔρΦ Δραματολόγος, Μεταφράστρια

Εργασία, εμπόριο και θέατρο

[…] Ο Vinaver, αρκετά χρόνια πριν είχε τοποθετηθεί διαφορετικά στην Αναζήτηση εργασίας (1971). Τι είναι ικανός ο άνθρωπος να κάνει για να βρει δουλειά; Τι είναι αυτό που ονομάζουμε συνέντευξη επιλογής προσωπικού; Όπως έδειξε η σύγχρονη παράσταση του έργου στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης σε σκηνοθεσία του Θανάση Σαράντου, τα ερωτήματα αυτά είναι ακόμα επίκαιρα, άρα οι κοινωνικές διαδικασίες και συμπεριφορές σε σχέση με την ανεύρεση εργασίας τα τελευταία σαράντα χρόνια δεν πρέπει να έχουν αλλάξει αισθητά.

Tο εμπόρευμα εδώ είναι ολόκληρη η προσωπικότητά του: η ιδεολογία του, οι αντιλήψεις του, οι καθημερινές συνήθειες, οι οικογενειακές σχέσεις, ακόμα και η σωματική ενεργητικότητά του

Στο πρώτο ερώτημα η απάντηση απορρέει από όλους τους κερματισμένους διαλόγους του κειμένου: για να βρει ο άνθρωπος δουλειά γίνεται σταδιακά έμπορος του εαυτού του. Πιο πέρα από τη μαρξική ανάλυση της πώλησης της παραγωγικής δύναμης (ο εργάτης πουλάει την εργασία του στον κάτοχο των παραγωγικών μέσων), ο άνθρωπος του Vinaver πουλάει τον εαυτό του, το εμπόρευμα εδώ είναι ολόκληρη η προσωπικότητά του: η ιδεολογία του, οι αντιλήψεις του, οι καθημερινές συνήθειες, οι οικογενειακές σχέσεις, ακόμα και η σωματική ενεργητικότητά του. Είναι ανατριχιαστική η σκηνή κατά την οποία πρέπει να ελεγχθεί ακόμα και η οδοντοστοιχία του ανέργου, καθώς θυμίζει τους επίδοξους μετανάστες, τους gastarbeiters που περιγράφει με ακρίβεια ο Πέτρος Μάρκαρης στο παλαιότερο (αλλά όχι παλαιωμένο) έργο του Οι επισκέπτες.

Στο δεύτερο ερώτημα θα λέγαμε ότι η συνέντευξη επιλογής προσωπικού, στη σατιρική βιναβεριανή ματιά, τείνει να θεωρηθεί ένα έργο τέχνης και μαζί μια ιδιάζουσα διαλογική μορφή που έχει ίσες αποστάσεις από την τυπική ανάκριση και την ψυχαναλυτική συνεδρία. Η συνεδρία/ανάκριση στην κυνικά εκφυλισμένη μορφή της έχει «ευεργετικές» επιδράσεις στον συνεντευξιαζόμενο που «αναλύεται» και ανακρίνεται έως ότου φωτίσει μέσα του σκοτεινές πτυχές της ψυχικής ζωής του. Ο άνεργος που δεν προσλαμβάνεται τελικά αποκομίζει έτσι μια μεγάλη ωφέλεια, την οποία πρέπει να πιστώσει στη λογική των εταιρειών και των τεχνοκρατών λειτουργών της. Παράλληλα όμως (και από την πλευρά της εταιρείας) η συνέντευξη είναι και ένα είδος καλλιτεχνίας. Ο Βαλάς, διευθυντής προσωπικού της εταιρείας, νιώθει κατά τη διάρκεια των ερωτήσεων ότι πατάει σε λευκό χιόνι, ότι αρχίζει όχι μόνο να εξιχνιάζει, αλλά και διαμορφώνει την προσωπικότητα του άλλου, όπως περίπου ο θεατρικός συγγραφέας διαμορφώνει τα δραματικά του πρόσωπα. Αυτή η θεατρική αυτοαναφορά κάνει τον Βαλάς να πιστεύει ότι «η διαδικασία της συνέντευξης προσιδιάζει στην πράξη της δημιουργίας».

Η σκηνοθεσία του έργου (Θανάσης Σαράντος) σωστά διέκρινε τις χρονικές αντιστοιχίες και τις σαφώς κοινές αναφορές με τη δική μας κοινωνία. Η Αναζήτηση εργασίας μοιάζει σα να γράφτηκε μόλις εχθές για τους ανθρώπους της οικονομικής κρίσεις και τους ανέργους που βιάζονται από το σύστημα των αγορών να αγνοήσουν τη μέση ηλικία τους και να υποστούν έναν επαγγελματικό, ψυχολογικό και υπαρξιακό παροπλισμό. Το υπόγειο του «Μιχάλης Κακογιάννης» συνέτεινε στην εφιαλτική ματιά και την αποπνικτική ατμόσφαιρα του έργου. Αν και το σκηνικό (Βασιλική Σύρμα) παρέπεμπε στην εποχή των «χαρτογιακάδων», η αίσθηση του garage, της απόθεσης, της αποθήκευσης των ανθρώπινων σωμάτων, που χαρακτηρίζει τη δική μας εποχή, ήταν επίσης έντονη. [1].

[1] Το έργο περιλαμβάνεται στον τόμο Νέο γαλλικό θέατρο, Άγρα, Αθήνα 2014, σε μεταφραστική επιμέλεια της Δήμητρας Κονδυλάκη.

ΓΙΩΡΓΟΣ Π. ΠΕΦΑΝΗΣ

ΦΑΖ. ...Περίμενα μιάμιση ώρα σε μια μικρή αποθήκη μέχρι να με δεχτεί ένας κοκκινομάλλης χωρίς πρόσωπο στη μέση μιας φράσης έβγαινε για να επανέλθει κάθε φορά με μια νέα στοίβα χαρτιά λέγοντας ασταμάτητα συνεχίστε με διέκοπτε λέγοντας καλώς παρακάτω συμπλήρωνε αναφορές ενώ εγώ προσπαθούσα να τον κάνω να με ακούσει μια κυράτσα μπήκε μ’ ένα πανί στο χέρι σκέφτηκα ότι ήταν η καθαρίστρια προφανώς δεν συστήθηκε. Με ρώτησε αν είχα απολυθεί πολλές φορές από τις προηγούμενες εργασίες μου την ρώτησα αν είχε κάνει τον κόπο να ανοίξει τον φάκελό μου μού απάντησε ότι δεν είναι υποχρεωμένη να πιστεύει αυτά που γράφουν με κοίταξε χαμογελώντας ούτε αυτά που λένε όσο για τον κοκκινομάλλη αυτός ενδιαφερόταν για τις ικανότητές μου στο σχέδιο και για τις γνώσεις μου στη βιβλιοδεσία...

ΛΟΥΙΖ*... Δεν με απασχολεί ούτε το βιοτικό επίπεδο ούτε η κοινωνική μας θέση καθόλου, θα ήμουν διατεθειμένη να ξαναρχίσω μαζί σου από το μηδέν, αν ήταν απαραίτητο, ξέρεις ότι δίνω λιγότερη σημασία στα υλικά πράγματα απ’ ότι εσύ, αρκεί να έχουμε κάτι να φάμε και κάπου να κοιμηθούμε, μια ζεστή γωνιά γιατί δεν αντέχω το κρύο, λίγη θέρμανση μόνο να έχει αγάπη μου, μόνο αυτό έχω ανάγκη, και πάλι αν είναι να κρυώνουμε λίγο...

ΝΑΤΑΛΙ*:.. Για να ανατρέψεις αυτή την κοινωνία ένας τρόπος υπάρχει ενάντια στη βρώμα που μας κυβερνά ενάντια στον ύπουλο φασισμό που πνίγει την αληθινή ζωή ενάντια στον φρενήρη ρυθμό παραγωγής των εργοστασίων του κεφαλαίου ενάντια στον ασφυκτικό παραλογισμό της υπερκατανάλωσης ενάντια στην πλύση εγκεφάλου στα σχολεία του συστήματος ενάντια στο πλήθος των άβουλων μπάτσων που μας καταπιέζουν ενάντια σε όλα αυτά που στέκουν εμπόδιο στην αυθόρμητη έκφραση του έρωτα ενάντια σ’ αυτή την κοινωνία που προσπαθεί να ιδιοποιηθεί τους νέους παγιδεύοντάς τους στα πλοκάμια της ένας μόνος τρόπος υπάρχει σύντροφοι να την ξεβρακώσουμε και να τη στείλουμε στο διάολο μέχρι να την ανατρέψουμε γίνετε μέλη στην επιτροπή δράσης των Λυκείων του Παρισιού...

  

ΒΑΛΑΣ*. … Σας τυχαίνει ποτέ να απεχθάνεστε τον εαυτό σας; Κάποια στιγμή που φανήκατε δειλός με ένα συνεργάτη σας; Δειλός με τη

γυναίκα σας; Δειλός με την κόρη σας; Όταν συνειδητοποιείτε ότι έχετε προδώσει εκείνο που πιστεύετε για τον εαυτό σας; Συμβαίνει σε 

όλους μας έτσι δεν είναι; Αυτή τη συνήθεια να τρίζετε τα δόντια σας την είχατε από παιδί; Δυσκολεύεστε να κρατήσετε την ψυχραιμία σας;

 Μήπως θέλετε να ανοίξω λίγο το παράθυρο; Επιμένετε ακούραστα με τις γυναίκες ακόμα και μετά την ολοκλήρωση; Δεν έχετε αρκετή 

υπομονή; Δεν μπορείτε να διακρίνετε τι θέλουν; Σας απασχολεί η δική τους ευχαρίστηση; Κλείνεστε στον εαυτό σας μετά; Τι σας

 φτιάχνει περισσότερο στον έρωτα; Ως πού μπορεί να σας παρασύρει η ερωτική επιθυμία; Ποια είναι η πιο τολμηρή σας φαντασίωση;    

 ΦΑΖ* κεντρικός χαρακτήρας

ΛΟΥΙΖ*  γυναίκα του Φαζ

ΝΑΤΑΛΙ * κόρη τους, ενώ διαβάζει μια προκήρυξη

BAΛΑΣ * διευθυντής προσωπικού της εταιρείας ΣΙΒΑ

Σημειώσεις για το έργο: Κόκκινη Αλληλεγγύη (Secours Rouge): Πρόκειται για μια διεθνή οργάνωση "κομμουνιστικής και προλεταριακής αλληλεγγύης", απέναντι σε όλες τις μορφές ταξικής καταστολής, είτε αυτές αφορούν κρατούμενους από τον επαναστατικό χώρο, είτε ταξικούς αγώνες (απεργίες, καταλήψεις κτλ.), είτε διεθνιστικά κινήματα (αλληλεγγύη στους χωρίς χαρτιά, στους λαούς που αγωνίζονται

-Η έκτρωση νομιμοποιήθηκε στη Γαλλία το 1975, τέσσερα χρόνια μετά τη συγγραφή του έργου "Αναζήτηση Εργασίας". Μέχρι τότε αποτελούσε ποινικό αδίκημα και πολλές γυναίκες που ήθελαν να κάνουν την επέμβαση, ταξίδευαν στο Ηνωμένο Βασίλειο όπου ήταν νόμιμη ήδη από το 1967.

Ο Michel Vinaver, γεννημένος στο Παρίσι, το 1927, από γονείς ρωσικής καταγωγής, κατατάσσεται στο γαλλικό Απελευθερωτικό Στρατό το 1944. Ενώ ξεκίνησε ως νεαρός μυθιστοριογράφος το 1940, το 1955 εξελίσσεται σε θεατρικό συγγραφέα παρουσιάζοντας το έργο “Aujourd’hui ou les coréens”. Από την πρώτη στιγμή αποδεικνύεται ένας ξεχωριστός συγγραφέας ο οποίος ταυτόχρονα ακολουθεί ένα ιδιαίτερο μονοπάτι στη ζωή: με το πέρασμα των χρόνων γίνεται ανώτατος αξιωματικός, κι έπειτα ιδιοκτήτης των θυγατρικών της πολυεθνικής εταιρίας Gillette. Το θέατρό του είναι στενά συνδεδεμένο με την ιστορία: με τον πόλεμο της Κορέας, την Αλγερία, την 11η Σεπτεμβρίου. Συγκαταλέγεται στους σύγχρονους Γάλλους θεατρικούς συγγραφείς με τις πιο πολλές παραστάσεις έργων στο θέατρο. Έργα του έχουν σκηνοθετήσει οι Planchon, Vitez, Françon κ. α. Στα περισσότερα κείμενά του τοποθετεί τον άνθρωπο σε ένα πεδίο οικονομικών συναλλαγών, όπως στα έργα “A la renverse”, “Par-dessus bord” και ”Les travaux et les jours”. Μετά την ένταξη του  θεατρικού του έργου “L’Ordinaire” στο ρεπερτόριο της Comédie-Française, ο Michel Vinaver καθιερώθηκε ως ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους συγγραφείς του γαλλικού θεάτρου.

INFO

 Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης / Ειδικά διαμορφωμένος υπόγειος χώρος/ Πειραιώς 206  Ταύρος. 

Τηλέφωνο 210-3418550

Ημέρες παραστάσεων: Τετάρτη – Κυριακή  

Ώρα έναρξης : Τετάρτη έως Σάββατο 9.15, Κυριακή  8.15.

Διάρκεια : 100 λεπτά χωρίς διάλλειμα

Τιμές εισιτηρίων : 12 ευρώ κανονικό - 8 ευρώ ( μαθητικό, φοιτητικό, κάτοχοι κάρτας ανεργίας, πολυτέκνων, ευρωπαϊκής κάρτας νέων, κάρτας πολιτισμού, κάρτας club ifa (γαλλικού ινστιτούτου), κάτοχοι κάρτας ΙΤΙ (ΕΚΔΙΘ), ΑμΕΑ, άνω των 65.

Εισιτήρια προπωλούνται στα ταμεία του Ιδρύματος (Πειραιώς 206, Ταύρος) Δευ-Παρ 11:00 - 14:00 και τα απογεύματα μία ώρα πριν την παράσταση

Αγορά με πιστωτική κάρτα: Τηλεφωνικά στο 210 3418579 Δευ-Παρ 11:00 - 14:00 και στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος www.mcf.gr

Εισιτήρια προπωλούνται και Πανεπιστημίου 39 (Στοά Πεσματζόγλου), Ticket Services

Ωρ. λειτουργίας: Δευ. & Τετ. 09:00 - 17:00, Τρ., Πεμ. & Παρ. 09:00 - 20:00, Σαβ. 10:00 - 14:00

**************

Εταιρεία Θεάτρου ΗΘΙΚΟΝ  ΑΚΜΑΙΟΤΑΤΟΝ

ithikon-akmeotaton.blogspot.com

https://www.facebook.com/pages/Ithikon-Akmeotaton-theater-and-film-company/245437575487297?ref_type=bookmark

Παραγωγή: εταιρεία θεάτρου ΗΘΙΚΟΝ ΑΚΜΑΙΟΤΑΤΟΝ